Author: Nebojša Janković

Osanička reka koja prolazi kroz naselje Osanica, desna je pritoka reke Mlave. Nastaje od  više malih potočića koji  izviru neposredno  ispod Homoljskih planina koje  čine prirodnu severnu granicu opštine Žagubica prema Kučevu.

Na 500 metara od naselja uzvodno uz Osaničku reku nalazi se zaštićeno prirodno dobro III kategorije ‘’Klisura Osaničke reke’’, koje zahvata levu i desnu obalu reke u površini od 30 ha, a počev od veštački napravljene brane na samoj reci.

Bogata različitim oblicima geomorfološke građe, sa kraškim i hidrološkim pojavama iz perioda paleozoika, mezozoika i kenozoika, Osanička klisura je jedinstvena na ovim prostorima. U samoj klisuri očuvalo  se 166 biljnih zajednica među kojima su dominantne reliktne vrste, 22 vrste ptica i 15 vrsta sisara.

Hidrološki spomenik prirode I (prve) kategorije

čija voda  izvire iz pećine, sa veštačkom branom čini malo jezerce, površine 300 m², udaljeno 200 m  od regionalnog puta Krepoljin – Despotovac, a od naselja Krepoljin 11 km. Leži na zapadnim padinama Beljanice. Voda je prozirna do 5 m, temperature od 9 – 11°C, bogata lekovitim mineralima, prosečne izdašnosti 3,5 m³/s. Ispitana dubina je 104 m, a na početku se ulazi u pećinsku dvoranu, potopljenu podzemnim jezercetom.

U neposrednoj blizini Krupajskog vrela,nalazi se termalni izvor “Toplik” čija je temperature vode 23°C.

Kameni, u narodu poznat kao Devojački most, udaljen je 1,3 km od manastira Gornjak, pokraj regionalnog puta za Krepoljin. Temelji ovog mosta datiraju još iz doba kada su stari Rimljani hodili ovim prostorima. Nekoliko puta je obnavljan, a poslednja obnova bila je 1909. godine. Naziv ”Devojački” ,po jednoj od legendi, dobio je kada su Turci odvodili devojke u harem a jedna devojka je bežeći od njih skočila sa tog mosta i poginula jer nije želela biti deo sultanovog harema.

Na samo 1 km udaljenosti od manastira Gornjak, uzvodno na levoj obali reke Mlave nalazi se izletište Čvarinac. Dobilo je ime po izvoru čiste, planinske vode, koja je po narodnom verovanju lekovita, a koji se nalazi na samom izletištu. U vreme prvomajskih praznika, za Đurđevdan ali i tokom cele godine veliki broj posetilaca uziva u čarima ovog izletišta.