Author: Nebojša Janković

Vukovac se nalazi u središnjem delu severnog oboda Žagubičke kotline, na nadmorskoj visini od 315 metara, u kome živi 490 stanovnika pravoslavne veroispovesti, srpskog porekla. Spada u najstarija homoljska naselja, po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine, a udaljeno je 4 kilometara od regionalnog puta Požarevac – Bor.

Kroz naselje protiče Vukovačka reka, u čijem mulju ima primese zlata, koja je bogata autohtonim vrstama rečne ribe, a koja se uliva u reku Mlavu kao njena desna pritoka. U naselju postoji gravitacioni seoski vodovod, područna osnovna škola do četiri razreda, kablovska televizija, telefon i objekti trgovinske uslužne delatnosti. Vukovac ima dva seoska groblja, gde je jedno dosta staro, neistraženo i nije u svojoj funkciji.

Jedno od nastarijih naselja u Homolju po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine, koje leži na središnjem, južnom obodu Žagubičke kotline, na severnim padinama planine Beljanica, na srednjoj nadmorskoj visini od 340 metara, u kome živi 1300 stanovnika pravoslavne vereoispovesti, srpskog porekla.

Ostaci ijekavskog govora i sam naziv naselja potvrđuju pretpostavku, da su potomci suvodolaca verovatno doseljenici sa prostora Kosova, pre ili posle kosovskog boja. Suvi Do ima svoje vrelo, čija otoka čini Suvodolsku reku, kao levu pritoku reke Mlave, i termalni izvor „Banja“, pored kojeg je izgrađen otvoren bazen za kupanje. Nekada je u Suvom Dolu radila matična osnovna škola, a danas radi škola do četiri razreda.

U naselju radi zdravstvena ambulanta, pošta, kablovska televizija,telefon i objekti trgovinske delatnosti, a postoje i dva pogona tekstilne i stolarske struke, kao i pogon mlinsko-pekarske industrije. Kuriozitet ovog naselja, čini jedno zajedničko groblje sa susednim naseljem Izvarica, kao jedinstvenost i obeležje jednog istorijskog trenutka, vezanog za naseljavanje ovih prostora.

Sige kao naselje, nalazi se na desnoj obali Krupajske reke, kao leve pritoke reke Mlave, na regionalnom putu Krepoljin – Despotovac, udaljeno od Krepoljina 5 kilometara, na nadmorskoj visini od 345 metara. Spada u grupu najstarijih naselja u Homolju po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine, u kome živi 700 stanovnika, pravoslavne veroispovesti, vlaškog porekla.

U naselju postoji područno odeljenje osnovne škole do četvrtog razreda, kablovska televizija, telefon seoski gravitacioni vodovod i objekti zanatske i trgovinske delatnosti. U blizini nselja, nalazi se rudnik mrkog uglja „Jasenovac“. Živopisan predeo, Krupajska reka i reka Mlava, bogate autohtonim vrstama ribe, nude pogodne uslove za razvoj seoskog turizma.

Jedno od najmlađih naselja u Homolju, smešteno na istoku Žagubičke kotline, između naselja Laznica i Milatovac, leži na nadmorskoj visini 345 metara, u kome živi 450 stanovnika pravoslavne veroispovesti, vlaškog porekla. U naselju postoji osnovna škola do četiri razreda, koja i danas radi, kablovska televizija, telefon, gravitacioni seoski vodovod i trgovinski objekti.

Na samo tri kilometara od naselja, u živopisnoj klisuri,  uzvodno uz reku Valja Mori, nalazi se Potajnica, prirodna mistična retkost, u narodu poznata kao „Stojanje“, intermitentni izvor, iz kog voda otiče sa prekidima u različitim vremenskim intervalima, zavisno od godišnjeg doba. Brežuljkast teren sa dve reke, koje čine jednu u samom centru naselja, sa prelepom prirodom, predstavljaju posebnu turističku vrednost kao ponudu za razvoj seoskog turizma.

Živopisan položaj naselja, koga čine Gornja i Donja mala, smešteno u prelepoj Ribarskoj klisuri, spada u grupu najstarijih naselja u Homolju po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine. U njemu živi 480 stanovnika, pravoslavne veroispovesti, srpskog porekla, na temeljima neistražene naseobine rimskog utvrđenja-kule motrilje, kao jedino naselje u Homolju kroz koje protiče reka Mlava.

U ataru naselja, na ušću reke Osanice, kao desne pritoke Mlave, na mestu zvanom „Šupljaja“, postoji pravoslavna crkva, koju je po legendi sagradila kneginja Milica, posle Kosovskog boja, kao znak zahvalnosti prema meštanima naselja Ribare, Osanica i Izvarica.

U naselju radi područno odeljenje osnovne škole do četiri razreda, kablovska televizija, telefon, objekti trgovinskih usluga, snabdeveno je gravitacionom vodom i udaljeno je od regionalnog puta Požarevac – Bor 2 kilometara. Ribarska klisura, sa rekom Mlavom, sa neistraženim lokalitetima Rimske i Vizantijske imperije, nudi bogat sadržaj za razvoj seoskog turizma.

Osanica se nalazi u severozapadnom delu Žagubičke kotline u širem smislu, u srednjem delu toka Osaničke reke,podno južnih vrhova Homoljskih planina. Spada u grupu najstarijih naselja u Homolju po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine, koje se nalazi na nadmorskoj visini od 305 metara, udaljeno od regionalnog puta Požarevac – Bor 3 kilometara, u kome živi 1200 stanovnika, pravoslavne veroispovesti, vlaškog porekla.

Na obodu naselja, uzvodno uz reku Osanica, počinje prelepa Osanička klisura, koja je pod zaštitom države, kao spomenik prirode. Osanička reka protiče kroz naselje, bogata je autohtonom ribom, a njen mulj zlatom.U naselju radi područno odeljenje osnovne škole do četiri razreda, benzinska stanica, pošta, zdravstvena ambulanta, kablovska televizija, telefon, veterinarska stanica i objekti zanatske i trgovinske delatnosti. Naselje je snabdeveno gravitacionom seoskom vodom. Postoje pogoni drvne i mlinske industrije, kao i otkup i prerada šumskih plodova.

Samo naselje leži u suženoj dolini Milatovačke reke, na severnom obodu Žagubičke kotline, mada se vremenom širilo ka reginalnom putu Petrovac na Mlavi – Bor i poprimilo karakteristike šumadijskog tipa naselja. Leži  na udaljenosti od 4 kilometara od glavnog regionalnog puta, u kome živi 830 stanovnika pravoslavne veroispovesti srpskog porekla.

U ataru naselja, nalazi se najstariji pravoslavni objekat u Braničevskoj eparhiji, manastir „Trška crkva“, na mestu gde je nekad postojalo naselje Trg, koje je nestalo posle dolaska Turaka na ove prostore. Milatovac spada u najstarija homoljska naselja, po popisu naselja u „Braničevskom tefteru“ iz 1467 godine.  Naselje nema seoski vodovod, a vodosnabdevanje je rešeno izgradnjom pojedinačnih ili grupnih vodozahvata.

U naselju radi područna osnovna škola do četiri razreda, kablovska televizija, telefon i objekti trgovinske delatnosti, pogoni za otkup i preradu šumskih plodova i duvana. Loše komunikacijske veze sa okolnim naseljima, osim sa Selištem i regionalnim putem Požarevac – Bor, i makadamski banovinski put, koji ga preko Homoljskih planina povezuje, sa Kučevom i Zviždom. Izuzetno je pogodno je za razvoj seoskog turizma.

Naselje Milanovac ili kako ga lokalno stanovništvo zove „Magudica“, nalazi se na regionalnom putu Krepoljin – Despotovac, na 10 kilometara od Krepoljina, na nadmorskoj visini od  215 metara, u kome živi 440 stanovnika, pravoslavne veroispovesti, vlaškog porekla.

U naselju postoji područno odeljenje osnovne škole do četvrtog razreda, kablovska televizija, telefon, seoski gravitacioni vodovod, zdravstvena ambulanta, pogon za uzgoj ribe i objekti zanatske i trgovinske delatnosti. U blizini naselja, nalazi se rudnik mrkog uglja „Jasenovac“. Na obodu naselja nalazi se prelepo Krupajsko vrelo, pećinskog tipa, čija otoka čini Krupajsku reku, bogatu autohtonim vrstama ribe, a posebno potočnom pastrmkom.

Na Krupajskom vrelu postoji vodenica, otvoren bazen za kupanje sa vodom iz termalnog izvora, i smeštaj u seoskim domaćinstvima.  Kuriozitet ovog naselja čini brdo „Magula“, neistražen lokalitet kao moguća grobnica nekog vladara iz starih vekova.

Najmanje selo u Homolju,  koje se prvi put pojavljuje u dokumentima u XIX veku, kao zaseok naselja Bliznak. Udaljeno je od Krepoljina 10 kilometara, i nalazi se na putu ka Bliznaku. U naselju živi 40 stanovnika pravoslavne veroispovesti, vlaškog porekla. U naselju postoji seoski gravitacioni vodovod, kablovska televizija, telefon.